ေမာင္လႈိင္(လမု)

ေရွးေခတ္ ရခိုင္ျပည္ကို ဓည၊ ေမဃ၊ ဒြါရာ၊ ရမၼာ ဟူေသာ ၀တီေလးရပ္ျဖင့္ ပိုင္းျခားအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္။ ရမၼာ၀တီေခၚ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းကို ဓည၀တီေခတ္(၃၃၂၅- ဘီစီ -၃၂၇ ေအဒီ)မွစ၍ရခိုင္တို႔ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ၾက၏။
ဓည၀တီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတည္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ား၊ ေရွးေဟာင္းသုေတသန႐ုပ္ႂကြင္းမ်ားမွာ အလြန္ရွားပါးလွသည္။
ဓည၀တီေခတ္ သမိုင္းအေငြ႕အသက္
ဓည၀တီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတည္ျခင္းကို ရခိုင္ရာဇဝင္ အေစာင္ေစာင္တို႔၌ မေတြ႕ရသေလာက္နည္းပါးလွသည္။
သကၠရာဇ္၁၂၂၁-ခု၊ ရမ္းၿဗဲကၽြန္း ဟုံးေတာင္ဘက္ သူႀကီးခ်ေဖာင္စီရင္ေသာ "အင္းေစာက္ရာဇဝင္(ေပမူ)" ေပ(စံ)ခ်ပ္အရ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတြင္ မင္းအိုဦးစီးေသာ အုပ္စုတစ္စု ေနထိုင္ခဲ့ေၾကာင္း၊ မင္းအို၏သားေျမး ခုနစ္ဆက္ေျမာက္ျဖစ္ေသာ ငခ်စ္၊ ငဝါ၊ ငေႏွာင္း၊ စသူတို႔ ေျပာင္၀ဟုေခၚေသာ႐ြာ(ယခု ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕နယ္အတြင္းရွိ ေရွးေဟာင္း႐ြာ)တြင္ တည္ေထာင္ေနထိုင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း၊ ထိုစဥ္က ကၽြန္းလူဦးေရမွာ (၃၇၀၀)ရွိေၾကာင္း တိက်စြာ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။
အျခားေသာ ရခိုင္ရာဇဝင္မ်ား၌မူ ဓည၀တီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတည္ျခင္းအေၾကာင္းအရာမ်ားကို အေငြ႕အသက္မၽွပင္ မေတြ႕ရသျဖင့္ အင္းေစာက္ရာဇဝင္တစ္ေစာင္တည္းျဖင့္သာ ေရာင့္ရဲခဲ့ရသည္။
ဓည၀တီအဆုံး(သို႔) ေဝသာလီအစ
သကၠရာဇ္ ၁၄၄ ခုႏွစ္တြင္ အေနာက္ဘက္မွ သေဘၤာအစင္း(၃၀)တို႔ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းသို႔ဆိုက္ေရာက္လာၿပီး တစ္ကၽြန္းလုံးကို ဖ်က္ဆီးခဲ့၏။
ရမ္းၿဗဲကၽြန္းမွ လူမ်ားကို ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္ၿပီး ဓည၀တီၿမိဳ႕ေတာ္၌ စခန္းသြင္းထားခဲ့သည္။ ကၽြန္းေပၚ၌ လူဦးေရ (၁၀၀၀)သာ ႂကြင္းက်န္ရစ္သည္။
ဓည၀တီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတိုက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးခံရျခင္းႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ရခိုင္ရာဇဝင္ႏွစ္ေစာင္၌ ကြဲလြဲစြာ ယူဆထားၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
သကၠရာဇ္ ၁၂၀၄-ခု၊ ဆရာငမည္ စီရင္ေသာ "ပ်ာသတ္ရခိုင္ရာဇဝင္(ေပမူ)" ေပ(ေစာ)ခ်ပ္အရ-သကၠရာဇ္ ၁၅၅-ခု၊ ကဆုန္လတြင္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းဖ်က္ဆီးခံရေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားၿပီး သူႀကီးခ်ေဖာင္၏ အင္းေစာက္ရာဇဝင္(၈)ခ်ပ္၌မူ သကၠရာဇ္ ၁၄၄-ခု၊ နတ္ေတာ္လတြင္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းဖ်က္ဆီးခံရေၾကာင္း မတူညီစြာ ယူဆေဖာ္ျပထားခဲ့ၾကသည္။
ရာဇဝင္ႏွစ္ေစာင္ကို ေလ့လာၾကည့္လၽွင္ ငမည္သည္ ၎၏ ရာဇဝင္၌ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းသမိုင္းအခ်က္အလက္ အနည္းအက်ဥ္းမၽွသာ တင္ျပထားႏိုင္ခဲ့ၿပီး သူႀကီးခ်ေဖာင္ကမူ အခ်က္အလက္ျပည့္ျပည့္စုံစုံ တင္ျပႏိုင္ခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရသည္။
၎ျပင္ အင္းေစာက္ရာဇဝင္(၈)ခ်ပ္ တစ္ခ်ပ္တည္းတြင္ ကံရာဇာႀကီးႏွင့္ ေစာပဥၥနာနတ္သမီးတို႔၏ အႏြယ္အဆက္မွာ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းဖ်က္ဆီးခံ၊ ေခၚယူျခင္းခံလ်က္ ဓည၀တီၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ေရာက္ၿပီး၍ (၅)ဆက္ေျမာက္တြင္ မဟာတိုဥ္းစျႏၵား မင္းႀကီးလက္ထက္သို႔ေရာက္ရွိေၾကာင္းေဖာ္ျပထားသည္။
မဆမနည္း(ေခၚ) ေနာက္သို႔ တစ္လွမ္းဆုတ္နည္းျဖင့္ ရခိုင္မင္းဆက္တို႔ကို ေလ့လာၾကည့္ပါက အင္းေစာက္ရာဇဝင္မွ ဆိုလိုသည့္ မင္းဆက္(၅)ဆက္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္သည္ကိုေတြ႕ရသည္။
စဥ္ __ မင္းအမည္ _________ နန္းစံသကၠရာဇ္
၁။ သူရိယသီရိ ----------------------၁၂၄
၂။ သူရိယေကသီ ------------------၁၄၄
၃။ သူရိယကုမၼာ ----------- --------၁၆၃
၄။ သူရိယေကတု ------------------၁၉၅
၅။ မဟာတိုဥ္စျႏၵား(ေဒြင္စျႏၵား)---- ၂၄၉
သို႔ဆိုလၽွင္ သကၠရာဇ္ ၁၄၄-ခုႏွစ္တြင္ ဒုတိယ ဓည၀တီၿမိဳ႕တည္ စႏၵာသူရိယမင္း၏အႏြယ္ေတာ္(၂၂)ဆက္ေျမာက္ သူရိယသီရိမင္းလက္ထက္ (သူရိယေကသီ ထီးနန္းမစိုးစံမီ)၌ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းပ်က္ခဲ့သည္ဟု ဆိုေသာ သူႀကီးခ်ေဖာင္၏ယူဆခ်က္မွာ မင္းဆက္၊ ေခတ္၊သကၠရာဇ္၊ အေၾကာင္းအရာတို႔ႏွင့္ လြန္စြာကိုက္ညီနီးစပ္မႈ ရွိလွသည္။
ေဝသာလီေခတ္ ကၽြန္းတည္ႏွစ္ ျပႆနာ
မဟာတိုဥ္းစျႏၵားမင္းႀကီး သကၠရာဇ္၂၄၉-ခု၊(၃၂၇-ေအဒီ)တြင္ေဝသာလီေက်ာက္ေလွကား ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးကို တည္ေထာင္ၿပီး ေ႐ႊေရာင္လႊမ္းသည့္ ေဝသာလီေခတ္သစ္ကို ဖန္တီးစီရင္ခဲ့၏။
ထိုအခ်ိန္က ဓည၀တီေခတ္ ရမ္းၿဗဲသားမ်ား၏ ေခါင္းေဆာင္မွာ ငျဖဴႀကီးဆိုသူျဖစ္လာခဲ့သည္။
ရမၼာ၀တီ ရမ္းၿဗဲသားတို႔မွာ မိမိတို႔၏ ဇာတိဌာနီကို သီေအာင္(ေသမေလာက္) ခ်စ္ျမတ္ႏိုးၾကသူမ်ား ျဖစ္သည့္အေလ်ာက္ ျပည္ေတာ္ျပန္ရန္ စိတ္ဆႏၵႀကီးမားစြာျဖင့္ ေရွ႕ေတာ္ခံငပုမွတဆင့္ဘုရင္မင္းတရားႀကီးထံ ခြင့္ပန္ေလၽွာက္ထားခဲ့ၾကေလ၏။
တိုဥ္းစျႏၵားမင္းႀကီးလည္း ပညာရွိ သုခမိန္၊ မႉးႀကီးမတ္ရာ၊ ေသနာပတိတို႔ႏွင့္ တိုင္ပင္ၿပီးအမတ္ေတာ္စစ္ကဲးႀကီး လက္်mၿမဲးျမန္၊ အမတ္ေတာ္စစ္ကဲး လက္ဝဲၿမဲျမန္ႏွင့္ ေရွ႕ေတာ္ခံ ငပုတို႔အား ရမ္းၿဗဲသားမ်ားကို ၎တို႔၏ ဇာတိရပ္ေျမ၌ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေပးရန္ ေမာ္ကြန္းစာႏွင့္အတူ ခြင့္ျပဳေစလြတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။
ေဝသာလီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတည္ႏွစ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ငမည္ရာဇဝင္၌ ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိေပ။
အင္းေစာက္ရာဇဝင္(ဂါး)ခ်ပ္၌မူ ကၽြန္းတည္ႏွစ္ကို "သကၠရာဇ္ ၄၄၉"ဟု မွားယြင္းစြာေဖာ္ျပထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
အေၾကာင္းမွာ ရာဇကၠမသေခၤပက်မ္းအရ မဟာတိုဥ္းစျႏၵားမင္းႀကီးသည္ သကၠရာဇ္၂၄၉-ခုႏွစ္တြင္ နန္းတက္ၿပီး ၃၀၆-ခုႏွစ္တြင္ နတ္႐ြာစံ ကံေတာ္ကုန္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
စင္စစ္အားျဖင့္ ငမည္ႏွင့္ သူႀကီးခ်ေဖာင္တို႔မွာ ရာဇဝင္ဆရာမ်ား မဟုတ္ၾကေခ်။
ငမည္မွာ ေဆးဆရာတစ္ဦး ျဖစ္ၿပီး ခ်ေဖာင္မွာမူ ႐ြာသူႀကီးတစ္ဦးသာလၽွင္ျဖစ္သည္။
သို႔လၽွင္မူ ခုႏွစ္သကၠရာဇ္မ်ား ေဖာ္ျပရာ၌ ရာဇဝင္၊ သမိုင္းဆရာတို႔ကဲ့သို႔ တိက်မွန္ကန္စြာ အၿမဲတင္ျပႏိုင္စြမ္းမရွိျခင္းကို သံသယျဖစ္စရာ လိုအပ္ေတာ့မည္ မထင္ေပ။
ကၽြန္းတည္ႏွစ္ႏွင့္ အနီးစပ္ဆုံး ယူဆခ်က္တစ္ရပ္ကို တင္ျပလာသူမွာ ရမ္းၿဗဲၿမိဳ႕
ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ အသၽွင္ စႏၵမာလာလကၤာရ မေထရ္ျမတ္ပင္ျဖစ္သည္။
အသၽွင္၏ ရခိုင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း (ပထမအုပ္) စာ ၂၈၅-တြင္ "အင္းေစာက္ရာဇဝင္၏ကၽြန္းတည္ႏွစ္မွာ အေရးမွားဟန္ရွိေၾကာင္း၊ ၁၄၉-ခုႏွစ္သာ အမွန္ယူရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း" ေဝသာ လီကို မဟာတိုဥ္းစျႏၵားမင္းႀကီး တည္ႏွစ္ႏွင့္ ယွဥ္လ်က္ ေဖာ္ျပထားသည္။
အသၽွင္စႏၵမာလာ၏ယူဆခ်က္မွာ နန္းဆက္၊ မင္းဆက္မ်ားႏွင့္ ယွဥ္ၾကည့္ပါက ပိုမိုနီးစပ္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။
တည္ေထာင္အပ္သည့္႐ြာမ်ား
အင္းေစာက္ရာဇဝင္အေနျဖင့္ ကၽြန္းတည္သကၠရာဇ္လြဲမွားမႈရွိေသာ္ျငားလည္း သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအေနျဖင့္ ရွားပါးေနသည့္ ေဝသာလီေခတ္၌ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတည္႐ြာမ်ား စာရင္းသမိုင္းလိုအပ္ခ်က္ကိုမူ ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ခဲ့သည္။
ယင္းရာဇဝင္(ဂါး)ႏွင့္ (ဃ)ခ်ပ္တို႔၌....
"သိၾကားသည္ ျမင္းတစ္ေထာင္ဖံဆင္း၍ ယင္းအရပ္တြင္ ျပေလ၏။ ယင္းအရပ္ကိုဝ္ေရခ်မ္းႀကီးတြင္ေလ၏။ အစာစား၏။ ယင္းလူအကုန္လည္း လိုက္၍ၾကည့္၏။ ယင္းအရပ္ကိုဝ္ျမင္းျမင္တြင္ေလ၏။ ငၫိုႀကီးတည္ေထာင္၏။ ယင္းျမင္းလည္း အေရွ႕သို႔ျပန္ေလ၏။ လူတစ္ေထာင္ဖန္ဆင္း၍ စစ္ဆိုင္၏။ လူေပ်ာခဲ့၏။ ယင္းျပင္ကိုဝ္ စစ္က်ေတာျပင္ဟု တြင္ေလ၏။ ယင္းျမင္းလည္းတန္းလြဲသ္ို႔ျပန္ေလ၏။ ယင္းအရပ္ကိုဝ္ တန္းလြဲဟု တြင္ေလ၏။ ဝန္းလ်ား၍ၾကည့္လ်က္လာ၏။ယင္းေတာင္ကိုဝ္ျမင္၏။ ယင္းေတာင္ကိုဝ္တက္၍ ႐ြာရွာေလ၏။ သလူအျဖဴ-၅ပင္ကိုဝ္ျမင္၏။ယင္း႐ြာကိုဝ္ ငေျပာက္ႀကီး တည္ေထာင္၏။ ယင္းအရပ္ကိုဝ္ သလူေတာင္ တြင္ေလ၏။ ရမ္းၿဗဲေပါက္အမွည္ေပး၏။ ရပတင္အမွည္ေပး၏။ ဟုမ္းတည္၏။ ရမ္းၿဗဲ႕ငယ္တည္၏။ ရမ္းၿဗဲ႕ႀကီးတည္၏။ ေလးေတာင္တည္၏။ ကံတိုင္းတည္၏။ ေခ်ာင္းေကာက္တည္၏။ ဇၿပိဳင္တည္၏။ ကန္႔ေကာ္တည္၏။ ေခ်ာင္းနက္တည္၏။ မူ႐ြင္းတည္၏။ ကင္းတည္၏။ ဇင္ေခ်ာင္းတည္၏။ ဝက္တိုင္းျပာတည္၏။ ။ ႐ြာတည္ ၿပီး၏။"
ဟူ၍ ေဖာ္ျပပါရွိရာ ထိုေခတ္က ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတြင္....
(၁) ေရခ်မ္းႀကီး
(၂) ျမင္းျပင္(မင္းျမင္)
(၃) စစ္က်ေတာျပင္
(၄) တန္းလြဲ(ေတာင္ကုတ္ၿမိဳ႕နယ္ တန္းလြဲမဟုတ္ပါ)
(၅) သလူေတာင္
(၆) ရမ္းၿပဲးေပါက္(ရမ္းေပါက္)
(၇) ရပတင္ (ရဗတင္)
(၈) ဟုမ္း(ဟုံး)
(၉) ရမ္းၿဗဲးငယ္(ရမ္းၿဗဲငယ္)
(၁၀) ရမ္းၿဗဲႀကီး(ရမ္းၿဗဲႀကီး)
(၁၁) ေလးေတာင္
(၁၂) ကံတိုင္း
(၁၃) ေခ်ာင္းေကာက္
(၁၄) ဇၿပိဳင္
(၁၅) ကန္႔ေကာ္
(၁၆) ေခ်ာင္းနက္
(၁၇) မူ႐ြင္း(မ႐ြင္း)
(၁၈) ကင္း
(၁၉) ဇင္းေခ်ာင္
(၂၀) ဝက္တိုးျပင္
ဟူေသာ ႐ြာေပါင္း (၂၀)ကို တိုဥ္စျႏၵားမင္းႀကီး၏ ေမာ္ကြန္းစာႏွင့္အတူ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။
ေရွးေဟာင္းအေမြ၊ ႐ုပ္ႂကြင္းသက္ေသ
ေဝသာလီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္း၌ ကၽြန္းအလယ္ဗဟိုသို႔ ျဖတ္လ်က္ စီးဝင္ေနေသာ ကင္းျမစ္ဝွမ္းတြင္ ႐ြာအမ်ားအျပား တည္ခဲ့ပုံရ၏။ ယင္းကို ေဝသာလီေခတ္လက္ရာ ေရွးေဟာင္းဗုဒၶ႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္မ်ားက သက္ေသခံေထာက္ျပထားခဲ့ၾကသည္။
ျပန္႔ျပဴးသာယာလွေသာ ပထဝီအေနအထားတို႔ကို ပိုင္ဆိုင္သည့္ ကင္းျမစ္ဝွမ္းအတြင္းျမစ္၏ ဝဲ၊ ယာရွိ႐ြာမ်ားတြင္ ႐ြာတစ္႐ြာစီ၌ အနည္းဆုံး ေဝသာလီေခတ္လက္ရာ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္တစ္ဆူက်စီ ကိန္းဝပ္ေနသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရသည္။
ကင္းျမစ္ဖ်ား ရမ္းေပါက္နယ္တြင္ တန္ခိုးႀကီးလွေသာ ေဝသာလီေခတ္႐ုပ္ပြားေတာ္တစ္ဆူ ကိန္းဝပ္ေတာ္မူလ်က္ရွိၿပီး ႐ုပ္ပြားေတာ္ကိန္းဝပ္စံပယ္ရာ ပလႅင္ခုံေပၚတြင္လည္းထိုေခတ္က အသုံးျပဳခဲ့သည့္ ျဗဟၼီအကၡရာ အေရးအသားပါ ေက်ာက္စာေရးထိုးထားလ်က္ရွိ၏။
ထို႐ုပ္ပြားေတာ္ကို လက္ခ်ျပင္ဘုရားဟု ေခၚၾကၿပီး ေက်ာက္စာမွာ ယခုအခါ ဖတ္႐ႈ၍မရႏိုင္ေလာက္ေအာင္ပင္ ယိုယြင္းေနၿပီ ျဖစ္သည္။
ယင္းတို႔က ရမၼ၀တီ ရမ္းျပည့္ကၽြန္းကို ေဝသာလီေခတ္တြင္ အမွန္တကယ္ ႐ြာတည္ရွိေၾကာင္း၊ ထိုေခတ္က ရမ္းၿဗဲကၽြန္း၌ စစ္မွန္ေသာ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာေတာ္မွာ ထြန္းကားေနၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း ဗုဒၶစာေပမ်ား ရမၼာ၀တီ၌ ထိုေခတ္ကပင္ အသုံးျပဳေနခဲ့ၾကၿပီျဖစ္ေၾကာင္းသက္ေသခံ ေထာက္ျပခဲ့ၾကျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
နိဂုံး
ေဝသာလီသည္ ကာလအားျဖင့္ ၾကာျမင့္လွၿပီ။ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတည္သမိုင္းဆိုင္ရာ မွတ္တမ္းမ်ားမွာလည္း သဘာ၀ေဘးဒဏ္၊ စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္၊ လူတို႔၏ ေဘးဒဏ္ စေသာ အႏၲရာယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ေၾကာင့္ ပ်က္စီးေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးျဖစ္ခဲ့ရ၏။
ထို႔အတူ ရွည္လ်ားလွသည့္ကာလကို ျဖတ္သန္းလာခဲ့ရသည္ႏွင့္အမၽွ အတိတ္သမိုင္းသည္ေဝဝါးခဲ့ရၿပီး၊ ေႏွာင္းလူတို႔၏ မွတ္တမ္းမ်ားမွာလည္း ကြဲလြဲခ်က္မ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ရေလသည္။
သို႔ေသာ္ ကြဲလြဲေနေသာ သမိုင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ကြင္းဆင္းေလ့လာ၍ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈအေမြ ႐ုပ္ႂကြင္းပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ခ်ိန္ထိုးၾကည့္လိုက္ေသာအခါ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေသာေဝသာလီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းသမိုင္းမွာ ႐ုပ္လုံးေပၚလာခဲ့ေတာ့သည္။
____ေမာင္လႈိင္(လမု)
မွီျငမ္းကိုးကားခ်က္မ္မ္မ်ား
(၁) ငမည္၊ ဦး- ပ်ာသတ္ရခိုင္ရာဇဝင္(ေပမူ)
(၂) ခ်ေဖာင္၊ ဟုံးေတာင္ဘက္သူႀကီး အင္းေစာက္ရာဇဝင္(ေပမူ)
(၃) စႏၵမာလာလကၤာရ၊ အသၽွင္- ရခိုင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း(ပထမအုပ္)
(၄) စႏၵမာလာလကၤာရ၊ အသၽွင္ ရာဇကၠမသေခၤပက်မ္း
(၅) ဦးဥာဏ၊ ဆရာေတာ္ ဓည၀တီရာဇဝင္သစ္
(၆) စံသာေအာင္၊ ဦး- ေအဒီ ၆ ရာစုႏွင့္ ယင္းမတိုင္မီ ရခိုင္ျပည္သုံးအကၡရာ။
(၇) နႏၵာ၊ သူ- ရမၼာ၀တီေရွးအေမြမ်ား၊ရခိုင္မဂၢဇင္းအမွတ္(၉)
(၈) ေအာင္လွသိန္း၊ ဦး ေဝသာလီေခတ္စိစစ္ခ်က္၊ ရခိုင္မဂၢဇင္းအမွတ္
(၁၇)။ ေဝသာလီအထူးထုတ္။
(၉) သိန္းလႈိင္၊ ဦး- ကြင္းဆင္းမွတ္တမ္းမ်ား။
ဝန္ခံခ်က္။ ။ ရခိုင္သားႀကီးစာေပမွ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္ ေမတြင္ ပထမအႀကိမ္ထုတ္ေဝသည့္ "ရခိုင္ညႊန္ဖူး အမွတ္ (၅)" မွကူးယူ၍ ေက်ာက္ျဖဴလူငယ္မ်ားမီဒီယာ အဖြဲ႔မွ ျပည္လည္တင္ျပပါသည္။
ေရွးေခတ္ ရခိုင္ျပည္ကို ဓည၊ ေမဃ၊ ဒြါရာ၊ ရမၼာ ဟူေသာ ၀တီေလးရပ္ျဖင့္ ပိုင္းျခားအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္။ ရမၼာ၀တီေခၚ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းကို ဓည၀တီေခတ္(၃၃၂၅- ဘီစီ -၃၂၇ ေအဒီ)မွစ၍ရခိုင္တို႔ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ၾက၏။
ဓည၀တီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတည္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ား၊ ေရွးေဟာင္းသုေတသန႐ုပ္ႂကြင္းမ်ားမွာ အလြန္ရွားပါးလွသည္။
ဓည၀တီေခတ္ သမိုင္းအေငြ႕အသက္
ဓည၀တီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတည္ျခင္းကို ရခိုင္ရာဇဝင္ အေစာင္ေစာင္တို႔၌ မေတြ႕ရသေလာက္နည္းပါးလွသည္။
သကၠရာဇ္၁၂၂၁-ခု၊ ရမ္းၿဗဲကၽြန္း ဟုံးေတာင္ဘက္ သူႀကီးခ်ေဖာင္စီရင္ေသာ "အင္းေစာက္ရာဇဝင္(ေပမူ)" ေပ(စံ)ခ်ပ္အရ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတြင္ မင္းအိုဦးစီးေသာ အုပ္စုတစ္စု ေနထိုင္ခဲ့ေၾကာင္း၊ မင္းအို၏သားေျမး ခုနစ္ဆက္ေျမာက္ျဖစ္ေသာ ငခ်စ္၊ ငဝါ၊ ငေႏွာင္း၊ စသူတို႔ ေျပာင္၀ဟုေခၚေသာ႐ြာ(ယခု ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕နယ္အတြင္းရွိ ေရွးေဟာင္း႐ြာ)တြင္ တည္ေထာင္ေနထိုင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း၊ ထိုစဥ္က ကၽြန္းလူဦးေရမွာ (၃၇၀၀)ရွိေၾကာင္း တိက်စြာ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။
အျခားေသာ ရခိုင္ရာဇဝင္မ်ား၌မူ ဓည၀တီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတည္ျခင္းအေၾကာင္းအရာမ်ားကို အေငြ႕အသက္မၽွပင္ မေတြ႕ရသျဖင့္ အင္းေစာက္ရာဇဝင္တစ္ေစာင္တည္းျဖင့္သာ ေရာင့္ရဲခဲ့ရသည္။
ဓည၀တီအဆုံး(သို႔) ေဝသာလီအစ
သကၠရာဇ္ ၁၄၄ ခုႏွစ္တြင္ အေနာက္ဘက္မွ သေဘၤာအစင္း(၃၀)တို႔ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းသို႔ဆိုက္ေရာက္လာၿပီး တစ္ကၽြန္းလုံးကို ဖ်က္ဆီးခဲ့၏။
ရမ္းၿဗဲကၽြန္းမွ လူမ်ားကို ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္ၿပီး ဓည၀တီၿမိဳ႕ေတာ္၌ စခန္းသြင္းထားခဲ့သည္။ ကၽြန္းေပၚ၌ လူဦးေရ (၁၀၀၀)သာ ႂကြင္းက်န္ရစ္သည္။
ဓည၀တီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတိုက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးခံရျခင္းႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ရခိုင္ရာဇဝင္ႏွစ္ေစာင္၌ ကြဲလြဲစြာ ယူဆထားၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
သကၠရာဇ္ ၁၂၀၄-ခု၊ ဆရာငမည္ စီရင္ေသာ "ပ်ာသတ္ရခိုင္ရာဇဝင္(ေပမူ)" ေပ(ေစာ)ခ်ပ္အရ-သကၠရာဇ္ ၁၅၅-ခု၊ ကဆုန္လတြင္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းဖ်က္ဆီးခံရေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားၿပီး သူႀကီးခ်ေဖာင္၏ အင္းေစာက္ရာဇဝင္(၈)ခ်ပ္၌မူ သကၠရာဇ္ ၁၄၄-ခု၊ နတ္ေတာ္လတြင္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းဖ်က္ဆီးခံရေၾကာင္း မတူညီစြာ ယူဆေဖာ္ျပထားခဲ့ၾကသည္။
ရာဇဝင္ႏွစ္ေစာင္ကို ေလ့လာၾကည့္လၽွင္ ငမည္သည္ ၎၏ ရာဇဝင္၌ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းသမိုင္းအခ်က္အလက္ အနည္းအက်ဥ္းမၽွသာ တင္ျပထားႏိုင္ခဲ့ၿပီး သူႀကီးခ်ေဖာင္ကမူ အခ်က္အလက္ျပည့္ျပည့္စုံစုံ တင္ျပႏိုင္ခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရသည္။
၎ျပင္ အင္းေစာက္ရာဇဝင္(၈)ခ်ပ္ တစ္ခ်ပ္တည္းတြင္ ကံရာဇာႀကီးႏွင့္ ေစာပဥၥနာနတ္သမီးတို႔၏ အႏြယ္အဆက္မွာ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းဖ်က္ဆီးခံ၊ ေခၚယူျခင္းခံလ်က္ ဓည၀တီၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ေရာက္ၿပီး၍ (၅)ဆက္ေျမာက္တြင္ မဟာတိုဥ္းစျႏၵား မင္းႀကီးလက္ထက္သို႔ေရာက္ရွိေၾကာင္းေဖာ္ျပထားသည္။
မဆမနည္း(ေခၚ) ေနာက္သို႔ တစ္လွမ္းဆုတ္နည္းျဖင့္ ရခိုင္မင္းဆက္တို႔ကို ေလ့လာၾကည့္ပါက အင္းေစာက္ရာဇဝင္မွ ဆိုလိုသည့္ မင္းဆက္(၅)ဆက္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္သည္ကိုေတြ႕ရသည္။
စဥ္ __ မင္းအမည္ _________ နန္းစံသကၠရာဇ္
၁။ သူရိယသီရိ ----------------------၁၂၄
၂။ သူရိယေကသီ ------------------၁၄၄
၃။ သူရိယကုမၼာ ----------- --------၁၆၃
၄။ သူရိယေကတု ------------------၁၉၅
၅။ မဟာတိုဥ္စျႏၵား(ေဒြင္စျႏၵား)---- ၂၄၉
သို႔ဆိုလၽွင္ သကၠရာဇ္ ၁၄၄-ခုႏွစ္တြင္ ဒုတိယ ဓည၀တီၿမိဳ႕တည္ စႏၵာသူရိယမင္း၏အႏြယ္ေတာ္(၂၂)ဆက္ေျမာက္ သူရိယသီရိမင္းလက္ထက္ (သူရိယေကသီ ထီးနန္းမစိုးစံမီ)၌ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းပ်က္ခဲ့သည္ဟု ဆိုေသာ သူႀကီးခ်ေဖာင္၏ယူဆခ်က္မွာ မင္းဆက္၊ ေခတ္၊သကၠရာဇ္၊ အေၾကာင္းအရာတို႔ႏွင့္ လြန္စြာကိုက္ညီနီးစပ္မႈ ရွိလွသည္။
ေဝသာလီေခတ္ ကၽြန္းတည္ႏွစ္ ျပႆနာ
မဟာတိုဥ္းစျႏၵားမင္းႀကီး သကၠရာဇ္၂၄၉-ခု၊(၃၂၇-ေအဒီ)တြင္ေဝသာလီေက်ာက္ေလွကား ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးကို တည္ေထာင္ၿပီး ေ႐ႊေရာင္လႊမ္းသည့္ ေဝသာလီေခတ္သစ္ကို ဖန္တီးစီရင္ခဲ့၏။
ထိုအခ်ိန္က ဓည၀တီေခတ္ ရမ္းၿဗဲသားမ်ား၏ ေခါင္းေဆာင္မွာ ငျဖဴႀကီးဆိုသူျဖစ္လာခဲ့သည္။
ရမၼာ၀တီ ရမ္းၿဗဲသားတို႔မွာ မိမိတို႔၏ ဇာတိဌာနီကို သီေအာင္(ေသမေလာက္) ခ်စ္ျမတ္ႏိုးၾကသူမ်ား ျဖစ္သည့္အေလ်ာက္ ျပည္ေတာ္ျပန္ရန္ စိတ္ဆႏၵႀကီးမားစြာျဖင့္ ေရွ႕ေတာ္ခံငပုမွတဆင့္ဘုရင္မင္းတရားႀကီးထံ ခြင့္ပန္ေလၽွာက္ထားခဲ့ၾကေလ၏။
တိုဥ္းစျႏၵားမင္းႀကီးလည္း ပညာရွိ သုခမိန္၊ မႉးႀကီးမတ္ရာ၊ ေသနာပတိတို႔ႏွင့္ တိုင္ပင္ၿပီးအမတ္ေတာ္စစ္ကဲးႀကီး လက္်mၿမဲးျမန္၊ အမတ္ေတာ္စစ္ကဲး လက္ဝဲၿမဲျမန္ႏွင့္ ေရွ႕ေတာ္ခံ ငပုတို႔အား ရမ္းၿဗဲသားမ်ားကို ၎တို႔၏ ဇာတိရပ္ေျမ၌ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေပးရန္ ေမာ္ကြန္းစာႏွင့္အတူ ခြင့္ျပဳေစလြတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။
ေဝသာလီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတည္ႏွစ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ငမည္ရာဇဝင္၌ ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိေပ။
အင္းေစာက္ရာဇဝင္(ဂါး)ခ်ပ္၌မူ ကၽြန္းတည္ႏွစ္ကို "သကၠရာဇ္ ၄၄၉"ဟု မွားယြင္းစြာေဖာ္ျပထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
အေၾကာင္းမွာ ရာဇကၠမသေခၤပက်မ္းအရ မဟာတိုဥ္းစျႏၵားမင္းႀကီးသည္ သကၠရာဇ္၂၄၉-ခုႏွစ္တြင္ နန္းတက္ၿပီး ၃၀၆-ခုႏွစ္တြင္ နတ္႐ြာစံ ကံေတာ္ကုန္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
စင္စစ္အားျဖင့္ ငမည္ႏွင့္ သူႀကီးခ်ေဖာင္တို႔မွာ ရာဇဝင္ဆရာမ်ား မဟုတ္ၾကေခ်။
ငမည္မွာ ေဆးဆရာတစ္ဦး ျဖစ္ၿပီး ခ်ေဖာင္မွာမူ ႐ြာသူႀကီးတစ္ဦးသာလၽွင္ျဖစ္သည္။
သို႔လၽွင္မူ ခုႏွစ္သကၠရာဇ္မ်ား ေဖာ္ျပရာ၌ ရာဇဝင္၊ သမိုင္းဆရာတို႔ကဲ့သို႔ တိက်မွန္ကန္စြာ အၿမဲတင္ျပႏိုင္စြမ္းမရွိျခင္းကို သံသယျဖစ္စရာ လိုအပ္ေတာ့မည္ မထင္ေပ။
ကၽြန္းတည္ႏွစ္ႏွင့္ အနီးစပ္ဆုံး ယူဆခ်က္တစ္ရပ္ကို တင္ျပလာသူမွာ ရမ္းၿဗဲၿမိဳ႕
ေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ အသၽွင္ စႏၵမာလာလကၤာရ မေထရ္ျမတ္ပင္ျဖစ္သည္။
အသၽွင္၏ ရခိုင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း (ပထမအုပ္) စာ ၂၈၅-တြင္ "အင္းေစာက္ရာဇဝင္၏ကၽြန္းတည္ႏွစ္မွာ အေရးမွားဟန္ရွိေၾကာင္း၊ ၁၄၉-ခုႏွစ္သာ အမွန္ယူရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း" ေဝသာ လီကို မဟာတိုဥ္းစျႏၵားမင္းႀကီး တည္ႏွစ္ႏွင့္ ယွဥ္လ်က္ ေဖာ္ျပထားသည္။
အသၽွင္စႏၵမာလာ၏ယူဆခ်က္မွာ နန္းဆက္၊ မင္းဆက္မ်ားႏွင့္ ယွဥ္ၾကည့္ပါက ပိုမိုနီးစပ္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။
တည္ေထာင္အပ္သည့္႐ြာမ်ား
အင္းေစာက္ရာဇဝင္အေနျဖင့္ ကၽြန္းတည္သကၠရာဇ္လြဲမွားမႈရွိေသာ္ျငားလည္း သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအေနျဖင့္ ရွားပါးေနသည့္ ေဝသာလီေခတ္၌ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတည္႐ြာမ်ား စာရင္းသမိုင္းလိုအပ္ခ်က္ကိုမူ ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ခဲ့သည္။
ယင္းရာဇဝင္(ဂါး)ႏွင့္ (ဃ)ခ်ပ္တို႔၌....
"သိၾကားသည္ ျမင္းတစ္ေထာင္ဖံဆင္း၍ ယင္းအရပ္တြင္ ျပေလ၏။ ယင္းအရပ္ကိုဝ္ေရခ်မ္းႀကီးတြင္ေလ၏။ အစာစား၏။ ယင္းလူအကုန္လည္း လိုက္၍ၾကည့္၏။ ယင္းအရပ္ကိုဝ္ျမင္းျမင္တြင္ေလ၏။ ငၫိုႀကီးတည္ေထာင္၏။ ယင္းျမင္းလည္း အေရွ႕သို႔ျပန္ေလ၏။ လူတစ္ေထာင္ဖန္ဆင္း၍ စစ္ဆိုင္၏။ လူေပ်ာခဲ့၏။ ယင္းျပင္ကိုဝ္ စစ္က်ေတာျပင္ဟု တြင္ေလ၏။ ယင္းျမင္းလည္းတန္းလြဲသ္ို႔ျပန္ေလ၏။ ယင္းအရပ္ကိုဝ္ တန္းလြဲဟု တြင္ေလ၏။ ဝန္းလ်ား၍ၾကည့္လ်က္လာ၏။ယင္းေတာင္ကိုဝ္ျမင္၏။ ယင္းေတာင္ကိုဝ္တက္၍ ႐ြာရွာေလ၏။ သလူအျဖဴ-၅ပင္ကိုဝ္ျမင္၏။ယင္း႐ြာကိုဝ္ ငေျပာက္ႀကီး တည္ေထာင္၏။ ယင္းအရပ္ကိုဝ္ သလူေတာင္ တြင္ေလ၏။ ရမ္းၿဗဲေပါက္အမွည္ေပး၏။ ရပတင္အမွည္ေပး၏။ ဟုမ္းတည္၏။ ရမ္းၿဗဲ႕ငယ္တည္၏။ ရမ္းၿဗဲ႕ႀကီးတည္၏။ ေလးေတာင္တည္၏။ ကံတိုင္းတည္၏။ ေခ်ာင္းေကာက္တည္၏။ ဇၿပိဳင္တည္၏။ ကန္႔ေကာ္တည္၏။ ေခ်ာင္းနက္တည္၏။ မူ႐ြင္းတည္၏။ ကင္းတည္၏။ ဇင္ေခ်ာင္းတည္၏။ ဝက္တိုင္းျပာတည္၏။ ။ ႐ြာတည္ ၿပီး၏။"
ဟူ၍ ေဖာ္ျပပါရွိရာ ထိုေခတ္က ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတြင္....
(၁) ေရခ်မ္းႀကီး
(၂) ျမင္းျပင္(မင္းျမင္)
(၃) စစ္က်ေတာျပင္
(၄) တန္းလြဲ(ေတာင္ကုတ္ၿမိဳ႕နယ္ တန္းလြဲမဟုတ္ပါ)
(၅) သလူေတာင္
(၆) ရမ္းၿပဲးေပါက္(ရမ္းေပါက္)
(၇) ရပတင္ (ရဗတင္)
(၈) ဟုမ္း(ဟုံး)
(၉) ရမ္းၿဗဲးငယ္(ရမ္းၿဗဲငယ္)
(၁၀) ရမ္းၿဗဲႀကီး(ရမ္းၿဗဲႀကီး)
(၁၁) ေလးေတာင္
(၁၂) ကံတိုင္း
(၁၃) ေခ်ာင္းေကာက္
(၁၄) ဇၿပိဳင္
(၁၅) ကန္႔ေကာ္
(၁၆) ေခ်ာင္းနက္
(၁၇) မူ႐ြင္း(မ႐ြင္း)
(၁၈) ကင္း
(၁၉) ဇင္းေခ်ာင္
(၂၀) ဝက္တိုးျပင္
ဟူေသာ ႐ြာေပါင္း (၂၀)ကို တိုဥ္စျႏၵားမင္းႀကီး၏ ေမာ္ကြန္းစာႏွင့္အတူ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။
ေရွးေဟာင္းအေမြ၊ ႐ုပ္ႂကြင္းသက္ေသ
ေဝသာလီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္း၌ ကၽြန္းအလယ္ဗဟိုသို႔ ျဖတ္လ်က္ စီးဝင္ေနေသာ ကင္းျမစ္ဝွမ္းတြင္ ႐ြာအမ်ားအျပား တည္ခဲ့ပုံရ၏။ ယင္းကို ေဝသာလီေခတ္လက္ရာ ေရွးေဟာင္းဗုဒၶ႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္မ်ားက သက္ေသခံေထာက္ျပထားခဲ့ၾကသည္။
ျပန္႔ျပဴးသာယာလွေသာ ပထဝီအေနအထားတို႔ကို ပိုင္ဆိုင္သည့္ ကင္းျမစ္ဝွမ္းအတြင္းျမစ္၏ ဝဲ၊ ယာရွိ႐ြာမ်ားတြင္ ႐ြာတစ္႐ြာစီ၌ အနည္းဆုံး ေဝသာလီေခတ္လက္ရာ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္တစ္ဆူက်စီ ကိန္းဝပ္ေနသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရသည္။
ကင္းျမစ္ဖ်ား ရမ္းေပါက္နယ္တြင္ တန္ခိုးႀကီးလွေသာ ေဝသာလီေခတ္႐ုပ္ပြားေတာ္တစ္ဆူ ကိန္းဝပ္ေတာ္မူလ်က္ရွိၿပီး ႐ုပ္ပြားေတာ္ကိန္းဝပ္စံပယ္ရာ ပလႅင္ခုံေပၚတြင္လည္းထိုေခတ္က အသုံးျပဳခဲ့သည့္ ျဗဟၼီအကၡရာ အေရးအသားပါ ေက်ာက္စာေရးထိုးထားလ်က္ရွိ၏။
ထို႐ုပ္ပြားေတာ္ကို လက္ခ်ျပင္ဘုရားဟု ေခၚၾကၿပီး ေက်ာက္စာမွာ ယခုအခါ ဖတ္႐ႈ၍မရႏိုင္ေလာက္ေအာင္ပင္ ယိုယြင္းေနၿပီ ျဖစ္သည္။
ယင္းတို႔က ရမၼ၀တီ ရမ္းျပည့္ကၽြန္းကို ေဝသာလီေခတ္တြင္ အမွန္တကယ္ ႐ြာတည္ရွိေၾကာင္း၊ ထိုေခတ္က ရမ္းၿဗဲကၽြန္း၌ စစ္မွန္ေသာ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာေတာ္မွာ ထြန္းကားေနၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း ဗုဒၶစာေပမ်ား ရမၼာ၀တီ၌ ထိုေခတ္ကပင္ အသုံးျပဳေနခဲ့ၾကၿပီျဖစ္ေၾကာင္းသက္ေသခံ ေထာက္ျပခဲ့ၾကျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
နိဂုံး
ေဝသာလီသည္ ကာလအားျဖင့္ ၾကာျမင့္လွၿပီ။ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းတည္သမိုင္းဆိုင္ရာ မွတ္တမ္းမ်ားမွာလည္း သဘာ၀ေဘးဒဏ္၊ စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္၊ လူတို႔၏ ေဘးဒဏ္ စေသာ အႏၲရာယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ေၾကာင့္ ပ်က္စီးေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးျဖစ္ခဲ့ရ၏။
ထို႔အတူ ရွည္လ်ားလွသည့္ကာလကို ျဖတ္သန္းလာခဲ့ရသည္ႏွင့္အမၽွ အတိတ္သမိုင္းသည္ေဝဝါးခဲ့ရၿပီး၊ ေႏွာင္းလူတို႔၏ မွတ္တမ္းမ်ားမွာလည္း ကြဲလြဲခ်က္မ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ရေလသည္။
သို႔ေသာ္ ကြဲလြဲေနေသာ သမိုင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ကြင္းဆင္းေလ့လာ၍ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈအေမြ ႐ုပ္ႂကြင္းပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ခ်ိန္ထိုးၾကည့္လိုက္ေသာအခါ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေသာေဝသာလီေခတ္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းသမိုင္းမွာ ႐ုပ္လုံးေပၚလာခဲ့ေတာ့သည္။
____ေမာင္လႈိင္(လမု)
မွီျငမ္းကိုးကားခ်က္မ္မ္မ်ား
(၁) ငမည္၊ ဦး- ပ်ာသတ္ရခိုင္ရာဇဝင္(ေပမူ)
(၂) ခ်ေဖာင္၊ ဟုံးေတာင္ဘက္သူႀကီး အင္းေစာက္ရာဇဝင္(ေပမူ)
(၃) စႏၵမာလာလကၤာရ၊ အသၽွင္- ရခိုင္ရာဇဝင္သစ္က်မ္း(ပထမအုပ္)
(၄) စႏၵမာလာလကၤာရ၊ အသၽွင္ ရာဇကၠမသေခၤပက်မ္း
(၅) ဦးဥာဏ၊ ဆရာေတာ္ ဓည၀တီရာဇဝင္သစ္
(၆) စံသာေအာင္၊ ဦး- ေအဒီ ၆ ရာစုႏွင့္ ယင္းမတိုင္မီ ရခိုင္ျပည္သုံးအကၡရာ။
(၇) နႏၵာ၊ သူ- ရမၼာ၀တီေရွးအေမြမ်ား၊ရခိုင္မဂၢဇင္းအမွတ္(၉)
(၈) ေအာင္လွသိန္း၊ ဦး ေဝသာလီေခတ္စိစစ္ခ်က္၊ ရခိုင္မဂၢဇင္းအမွတ္
(၁၇)။ ေဝသာလီအထူးထုတ္။
(၉) သိန္းလႈိင္၊ ဦး- ကြင္းဆင္းမွတ္တမ္းမ်ား။
ဝန္ခံခ်က္။ ။ ရခိုင္သားႀကီးစာေပမွ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္ ေမတြင္ ပထမအႀကိမ္ထုတ္ေဝသည့္ "ရခိုင္ညႊန္ဖူး အမွတ္ (၅)" မွကူးယူ၍ ေက်ာက္ျဖဴလူငယ္မ်ားမီဒီယာ အဖြဲ႔မွ ျပည္လည္တင္ျပပါသည္။
0 comments:
Post a Comment
မွတ္ခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပရန္ ခဏေလးေစာင့္ၾကပါ။