ကမၻာေက်ာ္ ျမန္မာလမ္းမႀကီးမ်ား

ေမာင္သာ(ေရွးေဟာင္းသုေတသန)

ဒုတိကမၻာစစ္ၾကီးအတြင္း လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀ ေက်ာ္က ျမန္မာႏိုင္ငံကို ျဖတ္သန္းေဖာက္လုပ္ခဲ့ေသာ လမ္းမႀကီးႏွစ္ခုသည္ ကမၻာေက်ာ္ စစ္သုံးအေ၀းေျပး လမ္းမႀကီးမ်ားအျဖစ္ ယေန႕တိုင္ထင္ရွားစြာ ရပ္တည္လ်က္ရွိေပသည္။ တစ္ခုေသာ လမ္းမွာ ျမန္မာလမ္းမႀကီးဟု ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသည့္ (Burma Road) အေ၀းေျပးလမ္းမႀကီးျဖစ္ၿပီး ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံ အေနာက္ေတာင္ပိုင္းတို႕ကို သြယ္တန္းလ်က္ တရုတ္ႏိုင္ငံ၊ယူနန္ျပည္နယ္၊ကူမင္းႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရွမ္းျပည္နယ္လားရိႈးၿမိဳ႕တို႕ကို ဆက္သြယ္ထားသည္။ ယင္းလမ္းမႀကီးကို ျမန္မာႏိုင္ငံအား ဂ်ပန္တို႕သိမ္းပိုက္ထားခဲ့စဥ္အခ်ိန္က ေဖာက္လုပ္ခဲ့သည္။

ဒုတိယလမ္းမွာ လီဒိုလမ္းမႀကီးဟု ထင္ရွားၿပီး အိႏၵိယႏိုင္ငံ အာသံျပည္နယ္ႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံယူနန္ျပည္နယ္တို႕ကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ကခ်င္ျပည္နယ္ ရွင္ေဘြယန္္၊ ျမစ္ႀကီးနားႏွင့္ ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕မ်ားကို ျဖတ္သန္းေဖာက္လုပ္ထားသည္။ အဆိုပါ လမ္းမႀကီးမ်ားကို ယခုအခါတြင္ အသုံးျပဳျခင္း မရွိေတာ့ေသာ္လည္း ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းက အသုံးျပဳခဲ့ေသာ ဗ်ဴဟာေျမာက္ လမ္းမႀကီးမ်ားအျဖစ္ သမိုင္းတြင္ရစ္ခဲ့ေပသည္။

ျမန္မာလမ္းမ (Burma Road) သည္ ၇၁၇ မိုင္ခန္႕ရွည္လ်ားကာ ၾကမ္းတမ္းေသာ ေတာင္စြယ္ေတာင္တန္းမ်ားကို ျဖတ္သန္းေဖာက္လုပ္ထားသည္။ကူမင္းႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံနယ္စပ္ လမ္းျဖတ္ပိုင္းကို ဒုတိယ တရုတ္ ဂ်ပန္စစ္ပြဲ ကာလအတြင္း ၁၉၃၇ ခုႏွစ္တြင္ ၊ျမန္မာ၊ တရုတ္ လုပ္သားအင္အား ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ျဖင့္ စတင္ေဖာက္လုပ္ခဲ့ကာ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ၿပီးစီးခဲ့သည္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္အတြင္း ၿဗိတိသွ်တို႕က တရုတ္ႏိုင္ငံသို႕ စစ္ဘက္ေထာက္ပံ့ေရးပစၥည္းမ်ားကို ပို႕ရာတြင္ အဓိက အသုံးျပဳခဲ့သည့္ လမ္း တစ္ခုျဖစ္သည္။ ဂ်ပန္ႏွင့္ ၿဗိတိသွ်တို႕ စစ္မျဖစ္မီက ၿဗိတိသွ်တို႕သည္ ျမန္မာလမ္းမႀကီးကို အသုံးျပဳကာတရုတ္ႏိုင္ငံသို႕ ေထာက္ပံ့ ေရးပစၥည္းမ်ား ေပးပို႕ခဲ့ ရာတြင္ ရန္ကုန္မွ လားရႈိးသို႕ ေထာက္ပံ့ေရးပစၥည္းမ်ားကို ရထားျဖင့္ သယ္ယူခဲ့ၿပီး ျမန္မာ လမ္းမႀကီးမွ တစ္ဆင့္ တရုတ္သို႕ ပို႕ေဆာင္ေပးခဲ့သည္။ မဟာမိတ္တပ္မ်ားက ဂ်ပန္ကို ခုခံတိုက္ခိုက္ေနေသာ ကူမင္တန္ တရုတ္တပ္မ်ား ထံသို႕ ျမန္မာလမ္းမႀကီးကို အသုံးျပဳကာ လက္နက္ မ်ား၊ ရိကၡာမ်ားေပးပို႕ခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး၁၉၄၂ ခုႏွစ္ တြင္ ဂ်ပန္ တို႕က ျမန္မာ ျပည္ ကို သိမ္းပိုက္ လိုက္ေသာအခါတြင္ လားရိႈး ၿမိဳ႕ မွ ကူမင္းၿမိဳ႕အထိေဖာက္လုပ္ထားေသာ ျမန္မာလမ္းမ ကို ဂ်ပန္တို႕က မဟာ မိတ္တပ္မ်ားဆက္လက္ အသုံးမျပဳႏိုင္ရန္ ျဖတ္ေတာက္ လိုက္ၾကသည္။

ျမန္မာလမ္းမ လမ္းေၾကာင္း ပိတ္သြားခ်ိန္တြင္ မဟာမိတ္တို႕အေနျဖင့္ကူမင္တန္ တပ္မ်ားထံ အေထာက္ အပံ့မ်ား ဆက္လက္ ေပးပို႕ႏိုင္ရန္ လမ္းေၾကာင္းအသစ္ တစ္ခု အလ်င္အျမန္လိုအပ္လာခဲ့ေပသည္။ လမ္းအသစ္မရရွိေသးမီ ၿဗိတိသွ် တို႕သည္ အေမရိကန္ ေလယာဥ္ မ်ားျဖင့္ အိႏိၵယ မွတစ္ဆင့္ ကခ်င္ ျပည္နယ္ ေျမာက္ဖ်ားပိုင္း ေဒသ၊ဆြမ္ဘရာဘြမ္ အထက္ ပိုင္း ကို ျဖတ္သန္း ကာ ကူမင္း သို႕ စစ္လက္နက္ ၊ ရိကၡာမ်ားကို ဆက္လက္ ေပးပို႕ခဲ့ရသည္။

ျမင့္မားေသာ ဟိမ၀ႏၱာ ေတာင္တန္းမ်ား၏ ၾကမ္းတမ္းေသာ ရာသီဥတု မ်ားေၾကာင့္ အိႏိၵယ ျမန္မာ တရုတ္ ေလယာဥ္ လမ္းေၾကာင္းသည္ အလြန္ အႏၱရာယ္ ႀကီးမားခဲ့ ၿပီး ပိုင္းေလာ့ မ်ားက The Hump ဟု ေခၚခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၄၂ – ၄၅ ခုႏွစ္ အတြင္း အေမရိကန္ ေလယာဥ္ (၄၆) စင္း ပ်က္က် ခဲ့ၿပီး၊ စစ္သား (၇၉၂) ဦး အသက္ ဆံုးရံႈး ခဲ့ရသည္။ထို႕ေၾကာင့္ၿဗိတိသွ်တို႕ သည္ အေမရိကန္တို႕ အၾကံျပဳသည့္အတိုင္း လီဒို လမ္းမႀကီးကိုေဖာက္လုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ေပသည္။လီဒို လမ္းမႀကီးသည္ အာသံျပည္နယ္ လီဒိုႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျမစ္ႀကီးနား ကို ဆက္သြယ္ကာ ျမန္မာလမ္းမႀကီးႏွင့္ ၀မ္ဒင္ဇမ္ တြင္ ေပါင္းဆုံထားသည္။

၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ေမ (၂၀) ရက္ေန႔ တြင္ လီဒို လမ္းကို တရား၀င္ ဖြင့္လွစ္ ခဲ့သည္။လီဒိုလမ္းမႀကီးေပၚမွ ပထမဆုံး ျဖတ္သန္း ေမာင္းႏွင္လာေသာ ထရပ္ကားသည္ တရုတ္ ေရွ႕တန္းနယ္ေျမသို႕ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၂၈ ရက္ေန႕တြင္ ေရာက္ရွိ ခဲ့သည္။

လီဒို လမ္းၿပီးစီးၿပီး ေနာက္ ပထမ ဆံုး ေထာက္ပံ့ ယာဥ္တန္း (၁၁၃) စင္းသည္ လီဒို ၿမိဳ႕မွ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီ (၁၂) ရက္ က စတင္ ထြက္ခြာ လာခဲ့ကာတရုတ္ ျပည္ ကူမင္း ၿမိဳ႕သို႕ေဖေဖၚ၀ါရီ (၄) ရက္ေန႔တြင္ ေရာက္ရွိခဲ့ၾကသည္။ လီဒို လမ္းမ ႀကီး ကို ေဖာက္ လုပ္ႏိုင္ခဲ့သည့္အတြက္ အေနာက္ဘက္ မဟာမိတ္ႏိုင္ငံမ်ားသည္ တရုတ္ျပည္သို႕ ေထာက္ပံ့ေရး ပစၥည္းမ်ားကိုေပးပို႕ ႏိုင္ခဲ့ရာ လီဒိုလမ္း ကို အသံုးျပဳ ၿပီး (၆) လ အတြင္း အေထာက္ပံ့ႏွင့္ရိကၡာ တန္ခ်ိန္ (၇၁၀၀၀) ကို တရုတ္ျပည္ သို႔ ပို႔ေဆာင္ ႏိုင္ခဲ့ သည္္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ တရုတ္ေခါင္းေဆာင္ ခ်န္ေကရွိတ္၏ ေတာင္းဆိုခ်က္အတိုင္း လီဒိုလမ္းမႀကီး ကို ဦးစီးေဖာက္လုပ္ ခဲ့သူ အေမရိကန္ ၾကည္းတပ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး စတီး၀ဲလ္ကို ဂုဏ္ျပဳေသာ အားျဖင့္ စတီး၀ဲလ္ လမ္းဟု အမည္ ေျပာင္းလဲ ခဲ့သည္။

မဟာဗ်ဳဟာက်ေသာ လီဒိုလမ္းမႀကီးကို ဒုတိယ ကမာၻစစ္အတြင္း တည္ေဆာက္ခဲ့ရာတြင္လူေပါင္း ၆၃၀၀၀ ႏွင့္ ေငြေႀကး အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၄၈ သန္း သံုးစြဲခဲ့သည္။ လမ္းမႀကီး ကိုေဖာက္လုပ္ခဲ့ေသာအေမရိကန္အင္ ဂ်င္နီယာမ်ားသည္ သားရဲ တိရိစၧာန္ မ်ား၊ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ၊ ႐ြံ႕ႏြံအိုင္မ်ားျပည့္ႏွက္ေနေသာေတာနက္ႀကီးမ်ားကို ရင္ဆိုင္ ေက်ာ္လႊားခဲ့ရသည္။ အင္ဂ်င္နီယာ မ်ားက အိႏၵိယႏိုင္ငံနယ္ စပ္အနီး လီဒိုၿမိဳ႕မွ ဟူးေကာင္းေတာင္ၾကားမွ ပန္ေဆာင္ေတာင္ၾကားကို ျဖတ္ကာဗန္းေမာ္မွ တစ္ဆင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဝမ္တိန္ႏွင့္ ကူမင္းသို႔ေဖာက္လုပ္ခဲ့ၾကသည္။အေမရိကန္တို႕သည္ အိႏိၵယ၊ နီေပါ၊ သီရိလကၤာႏိုင္ငံသား မ်ားႏွင့္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံမွ နာဂ၊ ကခ်င္၊ ရွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ား၊ တ႐ုတ္အလုပ္ သမားမ်ား စုစုေပါင္း အင္အား ၂၅ဝဝဝ ျဖင့္ မိုင္တစ္ေထာင္ေက်ာ္ အရွည္ ရွိေသာ လမ္းမႀကီးကို၂ႏွစ္ၾကာ ေဖာက္လုပ္ခဲ့ရသည္။ ၁၉၄၃ ခုႏွစ္မွ အစျပဳေဖာက္လုပ္ခဲ့ေသာ ထိုလမ္းမၾကီးမွာ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ ၿပီးဆုံးခဲ့သည္။

လီဒိုလမ္းမႀကီးကိုတရုတ္၊အိႏၵိယ၊ၿဗိတိသွ် တပ္မ်ား စစ္လက္နက္၊ရိကၡာသယ္ယူပို ့ ေဆာင္ေရးအတြက္ အသံုးၿပဳခဲ့ၾကၿပီး လီဒိုလမ္းမ တည္ေဆာက္စဥ္အေမရိကန္စစ္သား ၁၁၀၀ေက်ာ္ ႏွင့္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ေဒသခံတို႕ေသဆံုးခဲ့ၾကသည္။ မဟာမိတ္တို ့၏ စစ္ဗ်ဳဟာအရ ေဖာက္ခဲ့ေသာလမ္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး စတီး၀ဲလ္ႏွင့္ စစ္အင္ဂ်င္နီယာမ်ား ခက္ခက္ ခဲခဲ ေဖာက္ခဲ့ၾကရသည္။စစ္တိုက္ရင္း ခက္ခဲစြာ ေဖာက္ခဲ့ရေသာလမ္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ လီဒိုလမ္းမႀကီးကို စစ္တိုက္ရင္းလမ္းေဖာက္၊ လမ္းေဖာက္ရင္းစစ္တိုက္ၿဖင့္ တစ္ေန ့၁ မိုင္မွ်ၿပီးစီးရန္အထူး ႀကိဳးပမ္းေဖာက္လုပ္ခဲ့ႀကရသည္။ ဖ်ားနာ ရင္းေသႀက၊ စစ္တိုက္ရင္း က်ဆံုးႀက ျဖင့့္္ ေတာ ေတာင္ထူထပ္ၿပီး မတ္ေစာက္ေသာ ေတာင္တန္းႏွင့္ ေခ်ာက္ကမ္းပါးတို ့အႀကား အသက္ေသြးေခ်ြးမ်ားရင္း ကာ ေဖာက္ခဲ့ရသျဖင့္ လီဒိုလမ္းမႀကီးသည္ သမိုင္းတြင္ ထင္ရွားခဲ့သည္။

လီဒိုလမ္းမႀကီးကို အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ ေခ်ာင္းရိုးတစ္ေလွ်ာက္ ေတာင္နံရံေဘးတြင္ ၿဖတ္ေဖာက္ထားသၿဖင့္ စစ္ယာဥ္ တန္းမ်ား ေရၿဖည့္ရန္ လြယ္ကူ၏။ ယခင္က လမ္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ အေရးေပၚစက္သံုးဆီ အလြယ္တကူၿဖည့္ရန္ သံပိုက္လိုင္းမ်ား ေတာက္ေလွ်ာက္သြယ္တန္းခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္း တြင္ အဆိုပါ သံပိုက္လံုးမ်ားပ်က္စီး ကုန္ေသာ္လည္း နာဂရိုးရာအိမ္အခ်ဳိ ့တြင္ အိမ္တိုင္ျပဳလုပ္ထားသည္ကိုလည္း ေတြႏိုင္ပါသည္။ လီဒို လမ္းမကိုေဖာက္လုပ္ခဲ့ေသာ ေနရာမ်ားသည္ အၿမဲစိမ့္ေအးေနၿပီး အဖိုးတန္သစ္ ေပါက္ေရာက္ၿခင္းမရွိေသာႀကိဳးၿပင္သစ္ေတာမ်ားလည္းၿဖစ္ေပသည္။

ကခ်င္ၿပည္နယ္ တႏိုင္းမွရွင္ေဘြယန္ အထိ ကားလမ္းသည္ အတက္အဆင္းအခ်ဳိ ့ႏွင့္ေခ်ာင္းအခ်ဳိ ့ရွိေသာ္လည္း လမ္းမွာ လြန္စြာေၿဖာင့္ၿဖဴးေနသည္။ မဟာမိတ္မ်ားက ေလယာဥ္ျဖင္ ့လမ္းအူေႀကာင္းရွာရာတြင္ေလယာဥ္ေပၚမွ ေလာင္စာဆီမ်ားသြန္ခ်ၿပီး မီးရိႈ ့လိုက္ျခင္းျဖင့္ အူေၾကာင္းေဖာ္ခဲ့ၾကသည္။ထိုေနရာသည္ ႀကိမ္၀ါးမ်ားသာ အမ်ားဆံုးေပါက္ရွိေနသျဖင့္လမ္းက ၿဖဴးေနေပသည္။ လီဒိုလမ္းမ၏ မတ္ေစာက္ေသာအတက္လမ္းသည္ ကခ်င္ၿပည္နယ္ တႏိုင္းၿမိဳ ့နယ္ ရွင္ေဘြယန္မွ စတင္သည္။ရွင္ေဘြယန္မွ (၁၈) မိုင္ စခန္း အထိ အတက္ခ်ည္းသာ ၿဖစ္သၿဖင့္ ကုန္တင္ယာဥ္၊ရိကၡာပို ့ယာဥ္တန္းမ်ား ငယ္သံပါေအာင္ အသံျမည္ကာ တက္ႀက ရသည္။

ထိုအခ်ိန္သည္ ဂ်ပန္တို႕အင္အား ေကာင္း ေနၿပီး ျမန္မာ ျပည္ မွ ၿဗိတိသွ် တို႕ဆုတ္ခြာ ေနရခ်ိန္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေထာက္ပံ့ ေရး လမ္းေၾကာင္း တစ္ခုတည္ေဆာက္ ရန္ အေမရိကန္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ႀကီး General Joseph Stilwell ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ SOS (Service of Supply) အဖဲြ႔ ဖဲြ႔စည္းၿပီး အိႏိၵယ ႏိုင္ငံ လီဒို ၿမိဳ႕မွျမန္မာ ျပည္ေျမာက္ပိုင္း ကို ေက်ာ္ျဖတ္ ကာ တရုတ္ ျပည္ ကူမင္း အထိ လမ္းတစ္ခု ေဖာက္လုပ္ရန္စီစဥ္ ခဲ့ၾကသည္။ လီဒို ၿမိဳ႕ကို ေရႊးခ်ယ္ ရျခင္းမွာ လီဒို ၿမိဳ႕သည္ ကာလကတၱား မွလာေသာ ေျမာက္ဘက္ ရထား လမ္းဆံုး ၿမိဳ႕ႏွင့္ နီးစပ္ ေနၿပီး ျမန္မာ ျပည္ ေျမာက္ဖ်ား ပိုင္းမွ ေတာင္ပတ္ လမ္း တစ္ခု၏အဆံုး ႏွင့္လည္း နီးကပ္ ေနျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပသည္။

အိႏိၵယ ႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္း အာသံ ျပည္နယ္ လီဒို ၿမိဳ႕ေလးမွ စတင္ ေဖာက္လုပ္ ထားျခင္းေၾကာင့္ “လီဒို လမ္း” ေခၚေ၀ၚ ခဲ့ၾကသည္။ လီဒို လမ္း သည္(၁၀၇၉) မိုင္ ရွည္လ်ား ၿပီး ျမန္မာတရုတ္ နယ္စပ္ အနီး မံုးယု ႏွင့္ျမန္မာႏိုင္ငံ မူဆယ္အနီး တြင္ ျမန္မာလမ္းမႀကီး ႏွင့္ ျပန္ဆုံမိၾကသည္။လီဒို လမ္း သည္အိႏၵိယ ျပည္ အတြင္း လီဒို၊ ႏွင့္ နမ္ေပါင္း ၿမိဳ႕မ်ား ကို ျဖတ္သန္း ၿပီး၊ ကခ်င္ ျပည္နယ္ မွာ ရွင္ေဘြယန္၊ နမၼတီး၊ ျမစ္ႀကီးနား၊ ဗန္းေမာ္ ႏွင့္ ရွမ္း ျပည္နယ္မွ နမ္းခမ္း ႏွင့္မံုးယု ၿမိဳ႕မ်ားကို ျဖတ္သြားသည္္။ လီဒိုလမ္း ကို ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ (၁၆) ရက္တြင္ စတင္ ေဖာက္လုပ္ၿပီး ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီ လတြင္ ၿပီးဆံုး ခဲ့သည္။လီဒို လမ္း ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးစတီး၀ဲလ္ ႏွင့္ စစ္အင္ဂ်င္နီယာ ဗိုလ္မႈးႀကီး လူး၀စ္စ္ ေအ ပစ္ တို႕က ဦးစီးၾကီးၾကပ္ေဖာက္လုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ေပသည္။ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ အတြင္း စစ္ အင္ဂ်င္နီယာ တပ္ကို ေပးအပ္ ခဲ့ေသာ အခက္ခဲ ဆံုးေသာ တာ၀န္ တစ္ရပ္ဟု ဗိုလ္မွဴးႀကီး ပစ္ က မွတ္ခ်က္ခ် ခဲ့သည္။ အေမရိကန္ အင္ဂ်င္နီယာ တပ္သား မ်ားက လီဒို လမ္း ကို “Pick’s Pike” ဟုေခၚ ခဲ့ၾကသည္။

ပထမဆံုး လမ္းပိုင္း (၁၀၃) မိုင္ အရွည္ကို အိႏၵိယ ျပည္ လီဒို ၿမိဳ႕မွ စတင္ ခဲ့ၿပီး အိႏိၵယ ကခ်င္ ျပည္နယ္ နယ္စပ္ မွ ေတာေတာင္ ထူထပ္ ၿပီး ၾကမ္းတမ္း ျမင့္မား ေသာပန္ေဆာင္ ေတာင္ၾကား ကို ျဖတ္ေက်ာ္ ခဲ့ရာ အခ်ိဳ႕ ေနရာ မ်ားသည္ အျမင့္ေပ (၄၆၀၀) အထိ ရွိသည္။အူေရာင္ငန္းဖ်ား၊ တုပ္ေကြး၊ ဌက္ဖ်ား ေရာဂါမ်ား ထူထပ္ ၿပီး မိုးေရခ်ိန္မ်ားသည့္ ပန္ေဆာင္ ေတာင္ၾကား သည္ ခက္ခဲ ၾကမ္းတမ္း လြန္းသည့္ အတြက္ စစ္ အတြင္းက “Hell Pass” ဟုပင္နာမည္ တြင္ ခဲ့သည္။ လမ္းေဖာက္လုပ္ရႏ္ ရွင္ေဘြယန္ ၿမိဳ႕သို႕ ပထမ ဆံုး ေျမတူး စက္ ေရာက္ရွိခဲ့ေသာေန႕သည္ ၁၉၄၂ ခု ဒီဇင္ဘာ (၂၇) ရက္ ျဖစ္ သည္။

ထိုလမ္းပိုင္းသည္ အင္အား ႀကီး မားေသာအမွတ္ (၁၈) ဂ်ပန္ တပ္ကို ခုခံ တိုက္ခိုက္ ေနသည့္ ခ်န္ေကရွိတ္ တရုတ္ စစ္သားမ်ား အတြက္ ေထာက္ပံ့ ပစၥည္းမ်ားေပး ပို႔ရန္အသံုး၀င္ ခဲ့သည္။ ဂ်ပန္ တပ္မ်ားေတာင္ဖက္ သို႕ ဆုတ္ခြာ သြားခ်ိန္တြင္ ရွင္ေဘြယန္ တြင ္လီဒိုလမ္း ကို ဆက္လက္ ေဖာက္လုပ္ ရန္ လြယ္ကူ သြားခဲ့သည္။ ဂ်ပန္မ်ားေဖာက္ထားသည့္ လမ္းေၾကာင္း ကို လိုက္ၿပီး ဆက္လက္ ေဖာက္လုပ္ ခဲ့ကာ ေထာက္ပံ့ ယာဥ္မ်ား သံုးရန္ (၄) လက္မ ပတ္လည္ရွိ ဓာတ္ဆီ ပိုက္လိုင္း ႏွစ္လိုင္းမွ ေလးလိုင္း အထိ လမ္းေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ ခ်ထား ေပးခဲ့သည္။

လီဒို ရွင္ေဘြယန္ (၁၀၃ မိုင္) လမ္းပိုင္း ၿပီးစီးၿပီးေနာက္ ျမစ္ႀကီးနား၊ ဗန္းေမာ္ အထိ (၃၇၂ မိုင္)၊ ရွမ္း ျပည္နယ္ နမ္းခမ္း၊ ျမန္မာလမ္းမ လမ္းဆံု မံုးယု ၿမိဳ႕ အထိ စုစု ေပါင္း (၄၆၅) မိုင္ ေဖာက္လုပ္ ခဲ့သည္။ လီဒို လမ္း ေဖာက္လုပ္ ရာ မွာ စုစုေပါင္း ျမစ္ေခ်ာင္း (၁၀) ခု ႏွင့္ ေခ်ာင္းငယ္(၁၅၅) ခုကို ျဖတ္သန္း ခဲ့ရၿပီး ပ်မ္းမွ် (၂.၈ ) မိုင္တိုင္ တြင္ တံတား တစ္ခု ေဆာက္ခဲ့ ရသည္။

၁၉၄၅ ခုႏွစ္ မတ္ (၇) ရက္တြင္ မဟာမိတ္ တပ္ဖဲြ႔ မ်ားက လားရိႈး ၿမိဳ႕ကို ဂ်ပန္ လက္ထဲက တဆင့္ ျပန္သိမ္း ယူခဲ့သည္။ မတ္ (၂၀) ရက္တြင္မႏၱေလး ၿမိဳ႕၊ ေမ (၃) ရက္တြင္ ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕ကို ျပန္လည္ သိမ္းပိုက္ ႏိုင္ခဲ့သည္။ၾသဂုတ္ (၆) ရက္ေန႔ တြင္ အေမရိကန္က ဂ်ပန္ ႏိုင္ငံ ဟီရိုရွီးမား ၿမိဳ႕ကို ပထမ ဆံုးေသာ အႏုျမဴ ဗံုးႀကဲ ခ်ၿပီး၊ (၉) ရက္ေန႔ တြင္ နာဂါစကီ ၿမိဳ႕ေပၚကို အႏုျမဴ ဗံုး ေနာက္ထပ္ တစ္လံုး ခ် အၿပီး ၾသဂုတ္ (၁၅) ရက္ေန႔ တြင္ ဂ်ပန္ တို႕ လက္နက္ ခ် ခဲ့သည္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ လ (၂) ရက္ေန႔ တြင္အေမရိကန္ စစ္သေဘၤာ USS Missouri ေပၚတြင္ ဂ်ပန္ က တရား၀င္ လက္နက္ ခ်ေၾကာင္း လက္မွတ္ ေရးထိုး ခဲ့ၿပီး ဒုတိယ ကမာၻစစ္ ၿပီးဆံုးခဲ့သည္။

လီဒိုလမ္းမႀကီးကို ၁၀ လ ခန္႕မွ်သာ အသုံးၿပဳခဲ့ၿပီး စစ္ၿပီးဆံုး ၿပီးေနာက္ပိုင္းမွစ၍ လီဒို လမ္းမႀကီး အားအသံုးျပဳ ျခင္းမရွိ ေတာ့ပါေခ်။ ျမန္မာ ျပည္ လြတ္လပ္ေရး ရၿပီး ေနာက္ လီဒို လမ္းမႀကီး သည္ တျဖည္းျဖည္း ပ်က္စီး ယိုယြင္း လာခဲ့သည္။ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္တြင္ Land Rover ကား ႏွစ္စီး ျဖင့္ လီဒို ၿမိဳ႕မွ ျမစ္ႀကီးနား ၿမိဳ႕သို႕ ခရီးသြား တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသား (၆) ေယာက္ လိုက္ပါ လာခဲ့သည့္ Oxford-Cambridge Overland Expedition အဖဲြ႔ ေရာက္ရွိလာခဲ့သည္။ထိုအဖြဲ႕သည္ လီဒိုလမ္းေပၚတြင္ေနာက္ဆုံး ခရီးသြားခဲ့ေသာ အဖြဲ႕ျဖစ္ေပသည္။

ယခုအခ်ိန္တြင္ ကခ်င္ျပည္နယ္ကို အေနာက္ေျမာက္ဖက္မွ အေရွ႔ေတာင္ဖက္သို႔ ျဖတ္သန္းသြားသည့္ လီဒိုလမ္းမႀကီး ကို အိႏၵိယႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံအၾကား စီးပြားကုန္သြယ္မႈအတြက္ အေရးပါသည့္ အာရွလမ္းမႀကီးတစ္ခုျဖစ္လာေစရန္ အိႏၵိယ ႏွင့္ တရုတ္ ႏိုင္ငံမ်ား က ေမွ်ာ္လင့္ထားၾကသည္။ကခ်င္ျပည္နယ္၏ အေနာက္ေျမာက္ ဟူးေကာင္းေတာင္ႀကား ပန္ေဆာင္လမ္းမွ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းသို႕ ျဖတ္၀င္လာေသာလီဒိုလမ္းမႀကီးသည္ ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း ရွင္ေဘြယန္ႏွင့္ တႏိုင္းၿမိဳ႕ မ်ားသို႔ ဆက္သြယ္ထား သည္။ တရုတ္နယ္စပ္ ၀မ္တိန္မွ မိုင္းယု၊ နမ့္ခမ္း၊ ဗန္းေမာ္၊ ျမစ္ႀကီးနား၊ တႏိုင္း လမ္းပိုင္းကို တ႐ုတ္ဖက္ မွျပဳျပင္ေဖာက္ လုပ္ေန ၿပီ ျဖစ္ၿပီး အိႏၵိယနယ္စပ္မွ တႏိုင္းအထိ လမ္းပိုင္းကို အိႏၵိယမွ တာ၀န္ယူ ေဖာက္လုပ္မည္ဟု သိရွိရသည္။ ျမစ္ႀကီးနား ၿမိဳ႕ကို ျဖတ္ သန္းသြားေသာ လီဒို လမ္းမႀကီး၏ေဘးတြင္ အံေတာ္ရွင္ ဘုရား၊ စိမ္းျမ ဧရာ ပန္းၿခံ၊ နာရီစင္၊ ျမစ္ႀကီးနား ေလဆိပ္ တို႕ရွိေနၾကေပ သည္။

၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ေနာက္ပိုင္း တြင္ အာသံ ျပည္နယ္ မွ ေဒသခံ အခ်ိဳသည္ ျမန္မာ ျပည္ နယ္စပ္ ပန္ေဆာင္ ေတာင္ၾကား အထိ လီဒို လမ္းေၾကာင္း အတိုင္း ေမာ္ေတာ္ ဆိုင္ကယ္၊ ကား မ်ားျဖင့္အုပ္စု လိုက္ ခရီး ထြက္ၾက ေၾကာင္းၾကားသိရေပသည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ တြင္ ယူနန္ တကၠသိုလ္မွ သမိုင္း ပညာရွင္ ဂီရွဴရာ ဦးေဆာင္ ၍ တရုတ္ သတင္း ေထာက္ (၁၀၀) ေက်ာ္ ပါ၀င္ ေသာ အဖဲြ႔သည္လီဒို လမ္းမႀကီး အတိုင္း ျမစ္ႀကီးနား ၿမိဳ႕သို႕ေရာက္ရွိ လာခဲ့ၾကသည္။ဂီရွဴရာသည္ လီဒို ၿမိဳ႕သို႕ ပထမဆံုး ေရာက္ဖူး ျခင္းျဖစ္ၿပီး လီဒို လမ္းမႀကီး ၏အစိတ္ အပိုင္း၊ ေတာေတာင္၊ ျမစ္ေခ်ာင္း၊ မိုင္တိုင္ တစ္ခုတိုင္း တြင္ ေျပာျပ စရာ သမိုင္း အျဖစ္ အပ်က္မ်ား မ်ားစြာရွိေၾကာင္း ေျပာခဲ့ သည္။အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ ဒုတိယကမာၻစစ္ စစ္မႈထမ္း ေဟာင္း အခ်ိဳ႕ သည္လည္း လီဒို လမ္း၊ ႏွင့္ ျမန္မာလမ္းမ ခရီးစဥ္ ကို လာေရာက္ခဲ့ၾကဖူးသည္။ ျမန္မာ ျပည္သူမ်ားလည္း တစ္ဆစ္ခ်ဳိး အေကြ႕ေပါင္း ၂၁ ေကြ႕ ရွိကာ ၊ေပတစ္ေသာင္း ေက်ာ္နက္ေသာေခ်ာက္ကမ္းပါးမ်ားရွိသည့္ ေတာင္အသြယ္သြယ္ ေပၚတြင္ ေဖာက္လုပ္ ထားသည့္ လီဒိုလမ္းမ ႀကီး တစ္ေလွ်ာက္ ခရီးႏွင္ လွည့္လည္ရင္းအတိတ္ သမုိင္း ကုိ ျပန္လည္ ခံစား ႏိုင္ၾက သကဲ့သို႕ ျပည္ပမွလာေရာက္လည္ပတ္ လိုသူ မ်ားကို လည္းလီဒိုလမ္းႏွင့္ ျမန္မာလမ္းမတို႕ကိုသြားေရာက္ႏိုင္ရန္ စီစဥ္ေပးႏိုင္ပါက ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ခရီးသြားလုပ္ငန္းအတြက္ တစ္စိတ္တစ္ပ္ုင္း အေထာက္အပံ့ျဖစ္လာႏိုင္မည္ဟု ယူဆမိပါသည္။

Ref: ( ၁၈ ၊ ၁၂ ၊ ၂၀၁၄ ) ရက္ေန႔ထုတ္ ျမန္မာ့အလင္း သတင္းစာမွ
ကမၻာေက်ာ္ ျမန္မာလမ္းမႀကီးမ်ား
ေမာင္သာ(ေရွးေဟာင္းသုေတသန)

Share on Google Plus

About Kyauk Phru Net

This is a short description in the author block about the author. You edit it by entering text in the "Biographical Info" field in the user admin panel.