၁။(က) ရခိုင္ျပည္နယ္ ေအာင္လံကို ေရွးေခတ္ကပင္ အသုံးျပဳခဲ့ေသာ ေအာင္လံ၏ အေျခခံ အမွတ္အသားကို မူတည္ခဲ့ၾကပါသည္၊၊( ခ ) ေအာင္လံအတုိင္းအတာမွာ ေခတ္အဆက္ဆက္က အသုံးျပဳခဲ့ေသာေအာင္လံသည္ အလြန္ရွည္သည့္ အတြက္ႏွင့္ အခုေခတ္ႏွင့္္ ညီေအာင္ အသုံးျပဳႏုိင္ဖို႔အတြက္ မူလအတုိင္းအတာကိုမွီျပီးေတာ့ အခ်ဳိးအစားအလုိက္ ျပဳျပင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ မူလအတိုင္းအတာ အခ်ဳိးအစားမွာ အလ်ားကိုးေတာင္ အနံေျခာက္ေတာင္ ၿဖစ္ပါတယ္။
( ဂ ) ေအာင္လံ၏ အေရာင္အဆင္းကိုလည္း မူလေရာင္စုံအတုိင္း အတည္ျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ မူလေရာင္စဥ္ အဆင္းမွာ အျဖဴေရာင္ထက္ဝက္ႏွင့္ အနီေရာင္ထက္ဝက္ျဖစ္ပါတယ္။ အေပၚပုိင္းထက္၀က္မွာ အျဖဴေရာင္ျဖစ္ျပီးေတာ့ ေအာက္ပိုင္းထက္ဝက္မွာ အနီေရာင္ျဖစ္ပါတယ္။
( ဃ ) အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆုိခ်က္မွာ အေပၚပုိင္းအျဖဴေရာင္သည္ ရခိုင္အမ်ဳိးသားတို႔၏ ျဖဴစင္ေသာစိတ္ဓါတ္ရွိျခင္း ၊ အမ်ဳိးသီလႏွစ္ဌါနကို ေစာင့္ထိန္းျခင္း ၊ ျဖဴစင္ေျဖာင့္မတ္ေသာ စိတ္ရွိျခင္းႏွင့္ ျဖဴစင္တည္ၾကည္ ေစာင့္ထိန္းအပ္ေသာ ကိုယ္က်င့္တရားရွိျခင္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အနီေရာင္၏ သေဘာမွာ ရဲရင့္တည္ၾကည္ေရသတၱိနဲ႔ ခိုင္ခ့ံတည္ၾကည္ေရ ဇာတိေသြး ၊ ဇာတိမာန္ရွိျခင္းေတြကို အဓိပၸါယ္ေဖာ္ေဆာင္ပါတယ္။
၂ ။ ရခိုင္ျပည္နယ္တံဆိပ္
ရခိုင္လူမ်ဳိးေတြသံုးစဲြခဲ့ေသာေဝသာလီေခတ္ ရခိုင္ဒဂၤါး၏ ပန္းဖက္ပံုကိုုိ အေျခခံေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။ ေဝသာလီေခတ္ ရခိုင္းဒဂၤါးဂို သတ္မွတ္ေဖာ္ျပရျခင္းမွာ ရခိုင္လူမ်ဳိးမ်ား၏ ေပၚလြင္ထင္ရွားေရ အႏုပညာဓနဥစၥာၾကြယ္ဝျခင္း နဲ ့ေရွးပေဝသဏီကပင္ ယဥ္ေက်းမွုထြန္းကား ခဲ့တယ္ဆိုတာကိုရည္ညႊန္းေဖာ္ထုတ္ လို၍ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ယင္းေဝသာလီေခတ္ ဒဂၤါးက္ို သဇင္ပန္းေခြ ႏွစ္ခက္ျဖင့္ ျခံရံထားပါတယ္။
၃ ။ ( က ) သဇင္ပန္း ေခြႏွစ္ခက္
ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ သဇင္ပန္းသည္ ျပည္နယ္၏အဓိက ျမင့္ျမတ္ျဖဴစင္ေသာ ပန္းမ်ဳိးၿဖစ္ပါတယ္။ ယင္းပန္းကို အမွီျပဳ၍ အျမင့္ အျမတ္စကားလုံးတို႔ကိုသံုးစြဲရာမွာ သဇင္ပန္းကို ဥပမာျပဳၿပီးေတာ့ တင္စားသုံးစြဲခဲ့ၾကပါတယ္္။ သဇင္ပန္းကို ရခိုင္တို႔က (သန္႔စင္)ပန္း လို႔ေခၚၾကပါတယ္ ။ သန္႔လည္း သန္႔ရွင္းသလုိ ျဖဴလည္း ျဖဴစင္ပါတယ္။ သန့္ရွင္းျဖဴစင္ေရ ယံုတင္မက ရွိရပါေသးတယ္။ ပြင့္ဖတ္အလယ္မွာ ဝါဝင္းၿပီးေတာ့ ေရႊေရာင္ရွိေသာဝတ္ဆံႏွစ္ဆံလည္း ရွိပါတယ္။ ေမႊးလည္း ေမႊးႀကိဳင္ၿပီးေတာ့ ျမင့္ျမတ္ေသာ သစ္ပင္ႀကီးမ်ား၏ အေပၚ၌သာ ေပါက္ေရာက္တတ္ပါတယ္။ ျဖဴစင္ေသာ သီလေရာင္ ဝါဝင္းေသာ ဝတ္ဆံအေရာင္ေတြမွာ ဗုဒၵ၏ သကၤန္းေရာင္ကုိ ေဆာင္ေနပါတယ္ ။ ယင္းေၾကာင့္ အျမတ္ဆုံးပန္းလို႔ တင္စား သမုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ယင္းကိုအစြဲျပဳ၍ ဘုရားေပါင္းခ်ဳပ္၏ သေကၤတ အေခၚအေဝၚကဗ်ာတြင္ ( သဇင္ပန္းခိုင္ တၿမိဳင္ၿမိဳင္ ၊ ရခိုင္ဘုရားေပါင္း ) ဟူ၍ ဖြဲ႔ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ သဇင္ပန္းတစ္ခက္၏ တစ္ဘက္စီတြင္ ပါရွိတဲ့ ( ၈ ) ပြင့္နဲ႔ ထိပ္ေပၚက တစ္ပြင့္ ေပါင္းလုိက္ရင္ ( ၉ ) ပြင့္ၿဖစ္ပါတယ္။ က်န္တဘက္မွာလည္း (၈) ပြင့္နဲ႔ ထိပ္ေပၚက တစ္ပြင့္ ေပါင္းလုိက္ရင္ ( ၉ ) ပြင့္ၿဖစ္သြားပါတယ္ ။ ထိပ္ေပၚ၌ရွိတဲ့ အပြင့္ရယ္ ႏွစ္ဘက္လုံးနဲ႔ ဆုိင္ပါတယ္ ။ ေဘးဥပါဒ္အႏၱရာယ္ ကင္းရွင္းေစရန္ကိုးနဝင္း ေၾကတဲ့လကၡဏာကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေဖာ္ျပပါ သဇင္ပန္းခက္ တစ္ခက္စီမွာ အပြင့္ငယ္ လက္ဝဲမွ ( ၈ ) လကၤ်ာမွ ( ၈ ) ပြင့္ဆံရုိးတံကို မွီ၍ ရွိေနၾကပါတယ္္ ။ ထိပ္ေပၚက တစ္ပြင့္နဲ႔ေပါင္းလုိက္ရင္ ( ၁၇ ) ပြင့္ျဖစ္္၍ ရခိုင္ျပည္နယ္ ( ၁၇ ) ၿမိဳ႔နယ္ကို ေဖာ္ေဆာင္ေနပါတယ္ ။
( ခ ) ဗိႏၵဳေျပာက္မ်ား
ေဝသာလီဒဂၤါး၏ အျပင္ဘက္စက္ဝိုင္းတြင္ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ဗိႏၵဳေျပာက္မ်ားမွာ ကနကၠဒါန္ထီးဝိုင္း၏ ပံုသ႑ာန္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ေဝသာလီဒဂၤါးမ်ားတြင္ ပါရွိတဲ့ဗိႏၵဳမ်ားမွာ အေရအတြက္အားျဖင့္ လံုးေရ ( ၂၀ ) ပါရွိတဲ့ ဒဂၤါး အမ်ဳိးအစားရွိသကဲ့သို ့ လံုးေရ ( ၂၀ ) ပိုမိုပါရွိေသာ ဒဂၤါးမ်ားလည္း ရွိေၾကာင္းေတြ ့ရပါတယ္ ။ သုိ႔ေသာ္လည္း အခုသတ္မွတ္ထားတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္တံဆိပ္ပါ ဗိႏၵဳေျပာက္မ်ား၏ အေရအတြက္ လံုးေရ ( ၂၀ ) လို႔သတ္မွတ္ ထားပါတယ္ ။ ယင္းသို႔သတ္မွတ္ရျခင္းမွာ တံဆိပ္အလွအပနဲ ေရွးရခိုင္မင္းမ်ား၏ အဓိက က်င့္ဝတ္မ်ားၿဖစ္တဲ့ မင္းက်င့္တရား ဆယ္ပါး ၊ နာယက ဂုဏ္ေျခာက္ပါး ၊ သဂၤဟတရား ေလးပါး ေတြကို ေဖာ္လြင္ေစရန္ ရည္ညႊန္းထားျခင္း ၿဖစ္ပါတယ္။
( ဂ ) သီရိဝစၦ
သီရိဝစၦမွာ သဇင္ပန္းေခြ အလယ္တြင္ ရွိပါတယ္ ။ ၎သည္ ေဝသာလီ စျႏၵားမင္းတို႔၏ ဒဂၤါးတြင္ ခတ္ႏိွပ္သံုးစဲြခဲ့ေသာ ပံုၿဖစ္ပါတယ္။ ဤတံဆိပ္ကို ဒဂၤါးတြင္သာမက ရာဇပလႅင္ မုတ္တန္ကဲမ်ား ၊ ဘုရားတန္ေဆာင္း မုတ္တန္ကဲမ်ား၊ တံခါး မုတ္စီ မ်ားတို႔တြင္ အျမဲသံုးစဲြခဲ့ၾကပါတယ္။ သီရိဝစၦမွာ က်က္သေရမဂၤလာ အျဖာျဖာနဲ ့ ျပည့္စံုသည္ဟု အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ယင္းအထဲတြင္ သေကၤတ အမ်ားႀကီးပါရွိပါတယ္လို႔ သိရပါတယ္။
( ဃ ) ေနနဲ႔လ
ေနနဲ႔လ တို႔မွာ ပထမဆုံး ရခိုင္ဆိုတဲ့ အမည္ကိုုိ ခံယူျခင္းမွစ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကေသာမင္းတိုိ႔သည္ ေနလအမည္ရွိိေရ ဘဲြ႔ထူး ဂုဏ္ထူးအမည္ေတြကို ခံယူခဲ့ၾကပါတယ္။ သူရိယမင္းဆက္ ၊ စျႏၵားမင္းဆက္ ဟူ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနႏွင့္္လ တို႔သည္ ကမၻာ၏တန္ဆာမ်ား ၿဖစ္ၾကသည့္အေလ်ာက္ အေအး နဲ႔ အပူ ၊ အလင္း နဲ႔ အေမွာင္ ၊ အက်ဳိး နဲ႔ အျပစ္ ေတြကို ထင္ရွားေစႏုိင္ေရ သတၱိရွိၾကပါတယ္။ ေနမင္း နဲ႔တူေသာအက်င့္ ၊ လမင္း နဲ႔တူေသာအက်င့္ေတြ ရွိၾကပါတယ္။ ယင္းနည္းတူ မင္းႏွင့္္တကြ ျပည္သူမ်ားလည္း သစၥာတရား တည္ၾကရမည္။ ယဥ္ေက်းမွုအႏုပညာ၊ စီးပြါးေရး အေျခအေနနဲ႔ အမ်ဳိးသားမ်ား လကၡဏာကို ေဖာ္ညႊန္းထားပါတယ္။ ေနသည္ ကမၻာေျမျပင္ေပၚရွိ လူသတၱဝါေတြကို အလင္းေရာင္ေပးသည္။ လ သည္ ေအးျမၾကည္လင္ေရ သာယာမွုေတြကို ေဒသဌာနမေရြး ၊ ပုဂၢိဳလ္မေရြး မွ်တေသာ အလင္းေရာင္ ေတြကိုေပးတတ္ပါသည္။ လူသားသတၱဝါေတြအေပၚမွာ ေအးျမၾကည္လင္ေသာ သစၥာတရား ရွိတာကို ေဖာ္ညႊန္းထားျခင္း ၿဖစ္ပါသည္ ။
( င ) လက္ဝဲရစ္ ခရုသင္း နဲ ့ လက္ယာရစ္ ခရုသင္း
တိုင္းျပည္ကုိ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာဘုရင္မ်ား ဘိသိက္ခံရာ၌ လက္ဝဲ ႏွင့္ လက္ယာ ခရုသင္း တို႔ျဖင့္ သစၥာေရစင္ ျဖန္းရပါသည္။ ေရစင္ျဖန္းရာတြင္ တိုင္းသူျပည္သား အေပါင္းတို႔အား သစၥာ ၊ သီလ ၊ သမာဓိ တရား နဲ႔ တရားသျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ အုပ္ထိန္းႏုိင္ပါေစ။ တိုင္းသူျပည္သားမ်ားကလည္း သစၥာ ၊ သီလ ၊ ဓမၼ ရွိၾကပါေစဟူေသာ သရုပ္ကုိေဖာ္ေဆာင္ပါသည္။
( စ ) စိန္ေတာင္
စိန္ေတာင္သည္ အလယ္ဗဟိုတည့္တည့္တြင္ မ႑ိဳင္အၿဖစ္ မားမားမတ္မတ္ ေျဖာင့္တန္းစြာ ရပ္တည္ထားပါသည္ ။ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာသစၥာ ၊ ဓမၼတရား တို႔သည္ မင္းနွင့္တကြ ျပည္သူတို႔အား တည့္တည့္မတ္မတ္ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း ၊ ခံယူလိုက္နာျခင္း လကၡဏာကို ေဖာ္ျပထားပါသည္ ။
( ဆ )စိန္ေတာင္ေအာက္ခံ
စိန္ေတာင္ေအာက္ခံမွာ လျခမ္းသ႑ာန္ ၿဖစ္ၿပီး စိန္ေတာင္အား မတိမ္းမေစာင္း ေျဖာင့္မတ္တည္ရွိႏုိင္ရန္ မယိမ္းမယိုင္ေစျခင္းငွာ ေအာက္ခံျပဳလုပ္ထားျခင္း သေဘာကို သရုပ္ေဆာင္ပါသည္ ။
( ဇ ) ေရြးလံုး ( ၇ ) လံုး ( ဗႏၵဳ )
ရခုိင္တို႔သည္ ၾကတၱိကာနကၡတ္ႏွင့္ ယွဥ္သည့္ လူမ်ဳိးမ်ား ၿဖစ္ၾကပါသည္ ။ ၾကတၱိကာ နကၡတ္သည္ စပါးပင္ ၊ ေျမမ်ား၏ လကၡဏာကိုေဆာင္သည္ ( တခ်ဳိ့က်မ္း၌ ၾကယ္ခုနစ္ေကာင္ ဟုဆိုသည္ ) ၾကတၱိကာ နကၡတကိုမွီး၍ ထြန္ယက္ျခင္း ၊ စိုက္ပ်ဳိးျခင္း ၊ ရိတ္သိမ္းျခင္းမ်ားကုိ ျပဳလုပ္ၾကပါသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္သည္ ၾကတၱိကာနကၡတ္ႏွင့္ေလ်ာ္ညီစြာ စပါး စိုက္ပ်ဳိးေရးကို အဓိကျပဳ၍ သက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ေဆာင္ရြက္ရေသာ ျပည္နယ္တစ္ခုၿဖစ္ပါသည္။ ယင္းေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ အသက္ေသြးေၾကာၿဖစ္ေသာ စီးပြါးေရးႏွင့္ စိုက္ပ်ဳိးေရး လကၡဏာသေဘာကုိ ေဆာင္ထားျခင္းၿဖစ္ပါသည္ ။
( စ် ) ျခဴပန္း
ျခဴပန္းသည္ အျမင့္ျမတ္ဆံုးေသာ ပန္းတစ္မ်ဳိးတြင္ ပါဝင္သည္။ ျခဴပန္းမွာ အပင္မွ ပြင့္ေသာ ပန္းမဟုတ္ေပ။ ျခဴေကာင္ ဟူေသာ သတၱဝါတမ်ဳိး၏ ခႏၶာကိုယ္မွ ေပါက္ေရာက္ႏုိင္ေသာ အေမႊးအမ်ွင္တို႔၏ ပံုသ႑န္တြင္ အေခြေခြ လိပ္လိပ္ ၿဖစ္ေပၚေနျခင္းကို သရုပ္ေဖာ္၍ ပန္းခ်ီ၊ ပန္းပု ဆရာတို႔သည္ ဘုရား ၊ ေစတီ ၊ အေဆာက္အဦး ၊ ပလႅင္ ၊ မုတ္တံကဲမ်ား ၊ ထီးေဆာင္၊ နန္းေဆာင္ စေသာ အေဆာက္အဦးတို႔တြင္ အေျပာက္အၿပိန္းမ်ား ၊ ပန္းခက္ ၊ ပန္းေခြ ၊ ပန္းလိပ္ ၊ ပန္းႏြယ္မ်ား ထုလုပ္ရာတြင္ သရုပ္ေဖာ္၍ ထုလုပ္ခဲ့ၾကပါသည္။
ပန္းခက္တို႔၏ အလယ္တြင္ျခဴေကာင္မ်ား ထုလုပ္ထားျခင္းေၾကာင့္ ျခဴပန္းဟူ၍ ေခၚပါသည္ ။ ျခဴေကာင္တို႔သည္ လူအေပါင္းတို႔၏ ပစၥည္းဥစၥာကုိ လည္းေကာင္း ၊ အသီးအႏွံ ေတြကို လည္းေကာင္း လုံးဝဖ်က္ဆီးျခင္း မရွိပါ။ သူတုိ႔ေရြ႔လ်ားရာတြင္ အေမႊးအမ်ွင္မ်ား တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုထိခုိက္၍ ဆဲြလြဲျမည္သံကဲ့သို႔ တျခြင္ျခြင္ျမည္ပါတယ္။ ယင္းေၾကာင့္ ဆြဲလြဲငယ္မ်ားကုိ ျခဴးငယ္ဟု ေခၚပါတယ္။
မဂၤလာ ရွိေသာ ၊ တီးသံသာေသာ အသံမ်ားကို သရုပ္ေဆာင္ထားပါတယ္။ ၎တို႔သည္ ကာမဆႏၵတရား၌ တသက္လွ်င္တႀကိမ္သာ မွီဝဲျခင္း ရွိပါတယ္။ သူတပါး အမ်ဳိးအႏြယ္ကိုလည္း ဖ်က္ဆီးျခင္း မရွိပါ။ အျဗဟၼစရိယာ သိကၡာပုဒ္ကုိ ေစာင့္ထိန္းျခင္း ၊ တိုင္းသူျပည္သား တို႔သည္လည္း မုဒိန္းအဓမၼ မက်ဴးလြန္ၾကေစရန္သရုပ္ေဆာင္ထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဤသီရိဝစၦတစ္ခုလံုး၏ သေဘာတရားမွာ သစၥာ ဓမၼရွိျခင္း၊ လယ္ယာ စိုက္ပ်ဳိးေရး၌ စပါးသီးႏွံ တိုးပြါးမ်ားေစျခင္း၊ အလင္းႏွင့္ အေမွာင္ ၊ အက်ဳိးႏွင့္္ အျပစ္တရားမ်ားကုိ ဆင္ျခင္ႏုိင္ေစျခင္း၊ မိမိတို႔၏ရုိးရာ ဓေလ့ထံုးစံမ်ားကို ေစာင့္ထိန္းႏိုင္ျခင္း ၊ ေခတ္ႏွင့္ေလ်ာ္ညီေအာင္ တစည္းတလံုးတည္း တည္ျမဲႏိုင္ေစျခင္း၊ ထြန္းသစ္ေပါမ်ား တုိးတက္ေစႏိုင္ေသာ သေကၤတ သေဘာမ်ားကို သရုပ္ေဖာ္ေဆာင္ထားျခင္း ၿဖစ္ပါတယ္။
0 comments:
Post a Comment
မွတ္ခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပရန္ ခဏေလးေစာင့္ၾကပါ။